Home

دیابت بارداری را جدی بگیرید، آینده جنین و مادر قربانی آن نشود

دیابت نوعی اختلال در تحمل قند خون است. سلول‌های بدن ما برای رفع نیاز خود به انرژی از گلوکز یا قندخون استفاده می­‌کنند. انسولین نام هورمونی است که از لوزالمعده ترشح شده و به گلوکز اجازه ورود به سلول‌ها را می­‌دهد. هر مشکلی که در ترشح انسولین ایجاد شود یا موجب شود سلول‌های بدن به انسولین مقاوم باشند منجر به بالا رفتن قند خون یا دیابت می­‌شود. اگر این اتفاق برای اولین بار در دوران بارداری رخ دهد به آن «دیابت بارداری» می­‌گویند. طی بارداری تغییراتی در سطح هورمون­‌های مختلف بدن روی می­‌دهد که می­‌تواند ترشح انسولین را تحت تاثیر قرار دهد، اما اکثریت مادران این تغییرات را تحمل کرده و به سلامت از آن عبور می­‌کنند. ولی هنگامی که میزان این تغییرات بیش از اندازه باشد دیابت بارداری بروز می­‌کند. شاید بپرسید اهمیت دیابت بارداری چیست و چه خطراتی برای مادر، جنین و آینده این دو در بردارد. پاسخ این است که درصورت عدم کنترل دیابت بارداری می­‌تواند سلامت مادر و نوزاد را با تهدیدهای جدی مواجه کند و ضروری است تا برای مقابله با آن تمهیداتی اندیشیده شود. در این مطلب تلاش می‌کنیم تا به اختصار شما را با علائم، عوارض و نحوه مقابله با این بیماری آشنا کنیم.   عوارض دیابت بارداری بر جنین و نوزاد: تغذیه نوزاد از طریق عبور خون مادر از بندناف تامین می­‌شود. هنگامی که قند خون مادر بالا می­‌رود، موجب بالا رفتن قند خون جنین هم می­‌شود. به این ترتیب جنین انرژی بیشتری دریافت می‌کند که باعث افزایش ذخیره چربی و بالا رفتن وزن جنین می­‌شود. این افزایش وزن می­‌تواند منجر به زایمان دشوار شده و احتمال نیاز به عمل سزارین را زیادتر کند. از سوی دیگر بدن جنین برای مقابله با قند بالا انسولین بیشتری ترشح می­‌کند. پس از زایمان درحالی که منبع قند بالا یعنی خون مادر از نوزاد جدا شده اما میزان انسولین خون همچنان بالاست و این امر می­‌تواند باعث افت قندخون نوزاد شود و زندگی و ادامه حیات او را دچار مخاطره کند. یکی دیگر از عوارض دیابت بارداری بر جنین افزایش مایع کیسه آب یا همان مایع آمنیون است که خود این اتفاق می­‌تواند دشواری و مخاطرات زایمان را در پی داشته باشد.   عوارض دیابت بارداری بر مادران: دیابت بارداری می‌­تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا و مسمومیت بارداری را بالا برده که این عارضه به شدت سلامت و زندگی مادر و جنین را تهدید می­کند که نیازمند بستری در بیمارستان و مراقبت­‌های ویژه است. دیابت بارداری چه علائمی دارد؟ برخی از مادران دچار تشنگی یا خستگی زودرس می‌شوند، اما این علائم در بارداری‌های طبیعی نیز دیده می­‌شود. اغلب مبتلایان به دیابت بارداری نیز فاقد علائم هستند بنابراین بررسی قند خون برای بیشتر خانم‌های باردار الزامی است این بررسی بین هفته­‌های 24 تا 28 انجام می‌شود مگر این‌که خانمی در معرض ابتلای بالاتری قرار داشته باشد که در این صورت آزمایش‌های تشخیصی باید در همان هفته­‌های آغازین بارداری صورت پذیرد.   چه کسانی بیشتر در معرض خطر بروز دیابت بارداری هستند؟ وجود برخی خصوصیات و سوابق می­‌تواند هشدار دهنده بوده و احتمال بروز دیابت بارداری را بالا ببرد که از جمله مهمترین آن‌ها می­‌توان به اضافه وزن مادران، سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت، سابقه تولد نوزاد سنگین­‌تر از 4 کیلوگرم، سابقه مرده­‌زایی در بارداری­‌های قبلی، سابقه دیابت در بارداری­‌های قبلی و سابقه فشارخون اشاره کرد.   بروز دیابت بارداری چه عوارضی در آینده خواهد داشت؟ عمدتا دیابت بارداری با زایمان بهبود می­‌یابد، اما دو سوم مادران در بارداری­‌های بعدی دوباره مبتلا به این مشکل خواهند شد. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که این افراد طی سال‌های بعدی به دیابت نوع 2 مبتلا شوند بنابراین توصیه می­‌شود افرادی که سابقه دیابت بارداری دارند به صورت سالانه آزمایش قندخون داده تا از این نظر بررسی شوند. این خطر در مورد کودکانی که از چنین مادرانی متولد می­‌شوند نیز وجود دارد. بنابراین مهم است تا این کودکان نیز تحت کنترل وزن و رژیم غذایی قرار داشته باشند.   درمان دیابت بارداری درمان دیابت بارداری وجوه مختلفی دارد. مهمترین جنبه درمانی آن کنترل وزن و رژیم درمانی است. رژیم غذایی مادر باردار نقش تعیین کننده­‌ای در سلامت مادر و جنین دارد که در صورت بروز دیابت بارداری اهمیت آن چند برابر می­‌شود. پرهیز و محدودیت مصرف چربی‌ها، شیرینی­‌ها، نمک و نیز افزایش سهم کربوهیدرات­‌های پیچیده، میوه­‌ها و سبزی‌ها در وعده­‌های متعدد و متناسب با سن بارداری و شرایط زندگی خانم باردار از اصول اولیه طراحی این رژیم بوده که برای هر فرد باید به طور جداگانه توسط پزشک تغذیه تهیه شود. یکی دیگر از پایه­‌های درمان انجام مناسب فعالیت بدنی است که نوع و میزان آن با توجه به شرایط هر فرد توسط متخصص زنان و زایمان مشخص می‌شود. سومین وجه درمانی استفاده از داروست. اغلب مبتلایان به دیابت بارداری به دنبال رعایت صحیح اصول فوق تحت کنترل درآمده و درمان می­‌شوند ولی درصدی از افراد نیاز به تجویز انسولین پیدا می­‌کنند که باید به دقت و با نظارت متخصص غدد یا دیابت انجام گیرد. اندازه­‌گیری و پایش منظم قند خون که فواصل آن توسط پزشک تعیین می­‌شود یکی از پایه‌های پیشگیری و کنترل عوارض این بیماری است که نباید از آن غفلت کرد.   چقدر نگران باشیم؟ هرچند دیابت بارداری در صورت عدم کنترل می­‌تواند عواقب ناگوار و بعضا جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد، اما مراقبت به موقع و رعایت نکات توصیه شده توسط پزشکان به ویژه برنامه غذایی درست در اکثر قریب به اتفاق موارد موجب رفع خطر زایمان بدون عوارض و تولد نوزاد سالم باشد. بنابراین توصیه می­‌شود عزیزان در معرض خطر و مبتلا این مسئله را به عنوان جدی­‌ترین امر زندگی خود تلقی و مراقبت کنند.   پس از زایمان چه باید کرد؟ همان‌گونه که گفتیم احتمال بروز دیابت نوع2 در خانم­‌هایی که سابقه دیابت بارداری دارند بالاتر است. بنابراین برای پیشگیری از بروز این امر باید ضمن رعایت رژیم غذایی درست و فعالیت ورزشی مناسب، افزایش وزن خود را کنترل کنند. دوران شیردهی بهترین زمان برای شروع برنامه غذایی و کاهش وزن است. به یاد داشته باشید یک رژیم غذایی صحیح در این دوران نه تنها موجب کمبودی در کمیت و کیفیت شیر نمی­‌شود بلکه می­‌تواند به سرعت بهبود وضعیت مادر نیز بیانجامد. همچنین توصیه می­‌شود کسانی که چنین سابقه­‌ای دارند در فواصل یک تا 3 ساله میزان قندخون خود را از جهت غربالگری ابتلا به دیابت بررسی کنند. کنترل وزن و رژیم غذایی در کودکانی که از چنین مادرانی متولد شده­‌اند نیز اهمیت بیشتری نسبت به سایرین دارد زیرا خطر ابتلای آنان به دیابت در سنین بالاتر را به شدت کاهش می‌دهد.